Choroba zwyrodnieniowa stawów to jedno z najczęstszych schorzeń dotykających osoby w podeszłym wieku. Jej objawy mają duży wpływ na codzienne funkcjonowanie i znacznie pogarszają jakość życia. Jakie kroki można podjąć, żeby zmniejszyć negatywne skutki tej choroby?
Przegląd rozdziałów
Choroba zwyrodnieniowa stawów – przyczyny i objawy
U podłoża choroby zwyrodnieniowej stawów leży zachwianie równowagi pomiędzy procesami degeneracyjnymi a wytwórczymi w chrząstce stawowej. Wynika to ze stopniowej utraty elastyczności i wytrzymałości przez tkanki budujące staw, co spowodowane jest m.in. spadkiem produkcji kolagenu. Ich kondycję pogarszają także przebyte urazy czy choroby współistniejące, np. zaburzenia metaboliczne pokroju cukrzycy.
Na początku choroba zwyrodnieniowa stawów rozwija się powoli i niepostrzeżenie, nie dając żadnych objawów. Ujawnia się zwykle ok. 50. roku życia, a jej głównym symptomem są dolegliwości bólowe o różnym nasileniu. Wynikają one z nasilającego się w stawach stanu zapalnego. Na początku pojawiają się po dłuższym spoczynku i ustępują po rozruszaniu się. W zaawansowanej postaci schorzenia ból rozwija się także w bezruchu, np. podczas snu. Inne objawy choroby zwyrodnieniowej stawów to:
- sztywność kończyn,
- ograniczenie ruchomości stawu,
- przykurcze mięśni,
- obrzęk stawu,
- zaburzenia chodu, np. utykanie[1].
Jak złagodzić dolegliwości towarzyszące zwyrodnieniu?
Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawów powinno być wielokierunkowe. Oprócz farmakoterapii ważne są także inne metody, które mogą łagodzić dolegliwości bólowe. Przede wszystkim bardzo ważna jest regularna aktywność fizyczna, która wzmacnia mięśnie wokół stawów, co poprawia ich stabilność i zwiększa zakres ruchu. Zalecane aktywności to np. pływanie, jazda na rowerze czy nordic walking. Dodatkowo w przypadku chorych z nadwagą czy otyłością wskazane jest zrzucenie nadwyżkowych kilogramów, żeby odciążyć stawy.
W leczeniu choroby zwyrodnieniowej stawów wskazana jest także suplementacja składników wzmacniających chrząstki stawowe, np. glukozaminy, chondroityny czy kwasu hialuronowego. Warto także rozważyć rehabilitację, którą fizjoterapeuta dobiera do aktualnego stanu zdrowia pacjenta. Wykonywane zabiegi to np.:
- masaż leczniczy okolicy stawu objętego stanem zapalnym,
- jonoforeza,
- ultradźwięki,
- laseroterapia,
- krioterapia,
- magnetoterapia.
Leczenie bólu w chorobie zwyrodnieniowej stawów
Ból stawów to jeden z pierwszych objawów choroby. Ponieważ u jego podłoża leży zapalenie, w leczeniu wykorzystywane są niesteroidowe leki przeciwzapalne, np. deksketoprofen. Blokuje on aktywność enzymów (cyklooksygenaz), które odpowiadają za syntezę prostaglandyn. Związki te pełnią w organizmie wiele różnych funkcji, a jedną z nich jest rozwój i późniejsze podtrzymywaniu stanu zapalnego.
Zahamowanie produkcji prostaglandyn może zmniejszyć dolegliwości towarzyszące chorobie zwyrodnieniowej stawów. Desketoprofen wpływa także na przewodzenie bodźców bólowych, przez co hamuje transformację bólu ostrego w przewlekły. Lek ten daje niewielkie ryzyko działań niepożądanych, przez co może być stosowany przez osoby starsze, nawet w przypadku wrażliwego przewodu pokarmowego[2].
Choroba zwyrodnieniowa stawów jest poważnym utrudnieniem w codziennym życiu seniora. Jednak przy odpowiedniej opiece i zróżnicowanemu leczeniu można znacznie złagodzić towarzyszące jej dolegliwości. Kluczem jest tu kompleksowe podejście do pacjenta, które pozwala zapanować nad chorobą na różne sposoby.
[1] Osiecka, A., Matuszewska-Zbrońska, H., Drzastwa, W. J., Bujak-Rosenbeiger, E., & Mizgała, E. (2017). Choroba zwyrodnieniowa stawów w praktyce lekarza rodzinnego. Annales Academiae Medicae Silesiensis, 71: 407-417.
[2] Woroń, J., & Wordliczek, J. (2017). Połączenie tramadolu z deksketoprofenem w praktyce klinicznej: postęp w leczeniu bólu. Lekarz POZ, 3(1): 61-67.