Zapalenie zatok i przeziębienie mogą dopaść o każdej porze roku, jednak nastolatkowie są bardziej narażeni na infekcje w okresie szkolnym. Sale wypełnione młodzieżą sprzyjają szybkiemu roznoszeniu się infekcji, więc czasem wystarczy jedna chora osoba, żeby zarazić sporą część klasy. Czym różni się zwykłe przeziębienie od zapalenia zatok?
Przegląd rozdziałów
Przeziębienie a zapalenie zatok – jakie są między nimi różnice?
Mianem przeziębienia potocznie określa się ostre wirusowe zapalenie zatok przynosowych o łagodnym przebiegu. Jego objawy są lekkie i ustępują w ciągu 10. dni. Zwykle pojawiają się:
- katar,
- ból gardła,
- kaszel,
- ból głowy,
- zmęczenie.
Z kolei zapalenie zatok rozpoznajemy wtedy, gdy wystąpią co najmniej 2. charakterystyczne objawy:
- katar – może być cieknący, spływający po tylnej ścianie gardła lub blokować nos,
- ból twarzy w okolicy zatok lub upośledzenie węchu.
W przebiegu zapalenia zatok dochodzi do nadprodukcji gęstej, lepkiej wydzieliny, która zalega w zatokach i blokuje ich prawidłową pracę. Upośledza też ruchy rzęsek wyściełających drogi oddechowe, które w normalnych warunkach oczyszczają je z zanieczyszczeń czy nadmiaru śluzu.
Podczas zapalenia zatok rzęski są oblepione wydzieliną, co zaburza jej transport. Przez to pojawiają się objawy takie jak ból głowy i twarzy czy zaburzenia węchu. Inne symptomy, które mogą towarzyszyć zapaleniu zatok, to:
- kaszel – to szczególnie częsty objaw u nastolatków,
- gorączka,
- osłabienie, zmęczenie,
- nieprzyjemny zapach z ust,
- ból ucha[1].
Jak leczyć zapalenie zatok?
W większości przypadków zapalenia zatok możemy wyleczyć samodzielnie, bez wizyty u lekarza. W tym celu wykorzystuje się preparaty doustne oraz miejscowe. W postaci do połknięcia dostępne są:
- środki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe, np. paracetamol lub ibuprofen, które mogą złagodzić ból głowy czy twarzy, a także zbić ewentualną gorączkę,
- preparaty wzmacniające odporność, np. witamina C czy cynk,
- leki ziołowe – to preparaty łagodzące objawy zapalenia zatok. Ich działanie opiera się na nasilaniu produkcji wodnistego płynu, który rozrzedza zalegającą wydzielinę.
Leki ziołowe mogą zawierać np. olejki eteryczne – eukaliptusowy, mirtowy, cytrynowy i pomarańczowy. Taka kompozycja dodatkowo wzmacnia ruchy rzęsek odpowiedzialnych za oczyszczanie zatok ze śluzu. Ponadto olejki wykazują właściwości odkażające i przeciwzapalne. Wszystko to sprawia, że mogą one skrócić czas trwania choroby i złagodzić jej objawy.
Badania wykazały też, że podczas leczenia z wykorzystaniem olejków eterycznych mniej pacjentów wymagało zastosowania antybiotyku. Leki ziołowe zawierające wspomniane substancje mogą być stosowane u młodzieży od 10. roku życia[2].
Leczenie zapalenia zatok możemy wspomóc także preparatami miejscowymi, które zawierają m.in.:
- wodę morską – w stężeniu izotonicznym służy do nawilżenia i oczyszczenia śluzówki, z kolei hipertoniczna upłynnia wydzielinę w nosie i ułatwia jego oczyszczenie,
- ksylo- lub oksymetazolinę – to środki obkurczające naczynia krwionośne w śluzówce nosa. W ten sposób zmniejszają obrzęk i ułatwiają oddychanie.
Jeśli mimo zastosowanego leczenia objawy zapalenia zatok się nasilają i towarzyszy mu wysoka gorączka, niezbędna jest konsultacja z lekarzem. Może to wskazywać na rozwój nadkażenia bakteryjnego, które wymaga zastosowania silniejszego leczenia, m.in. przy użyciu glikokortykosteroidów.
[1] Wachnicka-Bąk, A., Lipińska-Opałka, A., Będzichowska, A., Kalicki, B., & Jung, A. (2014). Zapalenie błony śluzowej nosa i zatok przynosowych – jedno z najczęstszych zakażeń górnych dróg oddechowych. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 10(1): 25-31.
[2] Rapiejko P., Talik P., Jurkiewicz D., Nowe możliwości leczenia ostrego zapalenia zatok przynosowych zgodnie z EPOS 2020, Otolaryngologia Polska 2021, 76(1): 29-39.